De hele documentaire over Broeder Dieleman: https://vimeo.com/196432360
Mijn Zeeuwse jaren waren die van 2014-2018. Misschien symbolisch: 100 jaar na de grote oorlog.
Op Walcheren woonde ik en werkte ik. En zo graag als ik er woonde, zo moeizaam werkte ik er. Zo mooi de muziekoptredens die ik er bezocht, het zelf muziek maken en het samenspelen daar was, zo heerlijk als de natuur in de zomer en zo troostvol en dichtbij de zee altijd was, zo stram, stijf en van hout was de kerkelijke organisatie: oerdegelijk eikenhout, gehakt voor de eeuwigheid. Onbuigzaam, met de poten stevig in de klei, niet omver te krijgen.
Vanuit Walcheren waren we zo via de tunnel in Zeeuws-Vlaanderen en snel in Vlaanderen. In een uurtje in het centrum van Gent! Heerlijk eindeloos te lopen door de mooie oude stad, langs de leien.
Ik was al in 2013 in Ieper geweest, zelfs op sollicitatie. Wat een fascinerende stad, Ieper, met zijn dagelijkse herdenkingen van de gevallenen in de eerste Wereldoorlog! Het zouden voor mij heel boeiende jaren zijn geweest om juist van 2014-2018 in Ieper te wonen en werken. Maar dat werken in Ieper werd 'm niet, dus het wonen in Vlaanderen ging niet door. Toch ben ik er nog heel wat keren terug geweest: lopen en sfeer snuiven in die prachtig herbouwde, die ooit zo verwoeste stad.
Zo ook door Brugge en Gent. Vlaanderen en Zeeuws Vlaanderen hadden die bijna niet-Hollandse sfeer, de makkelijkheid van de zuidelijke Nederlanden. In de muziekoptredens die ik bezocht, kwam dit terug. Heerlijke oases.
Maar de noordelijke en zuidelijke Nederlanden klapten daar op Walcheren in de kerken genadeloos keihard op elkaar. Zols de springvloed op de kust beukt. In de kerken bleek het archaïsche van het vroeger zo strakke Calvinistische noorden, het Hollandse in een ouderwets aandoend, deftig VOC jasje af te ketsen op de zuidelijke, meer Bourgondische, makkelijker mentaliteit.
Waar een biertje en wat folkmuziek zo gemaakt is, een terrasje altijd klaar staat voor een babbeltje, overal wel een festival in de buurt is en je tent ook zo staat, de markt en de speciaalzaakjes uitnodigen tot eindeloos struinen, is op Walcheren de cultuur in kerkelijke kringen strenger, zwarter en soberder: er moet gewerkt , niet gezeurd worden en geluisterd in de zin van gehoorzaamd en in het gelid gebogen worden.
Als ik dit optreden van Broeder Dieleman in de Spot in Middelburg beluister, komt het allemaal boven: ik herken de fascinatie door de strijd tegen de elementen, door het water en de altijd woedende wind, de zwaarte van het leven en werken op het land en op zee, maar ook de trots en het eigene van de levensfilosofie en het levensgevoel van de Zeeuw, het onbuigzame van de man in de wind. Dit in reliëf: afgetekend tegen het ontzag, de eerbied voor God, het eenzame gesprek met de eenzame knokkers in de Bijbel, zoals Jacob 's nachts in zijn droom over de ladder, die tot in de hemel reikte en in zijn strijd met de engel bij de Jabbok. Dit komt allemaal bij Broeder Dieleman voorbij. Ik ervaar bij hem niet de Walcherse somberheid, wel de intuïtieve gevoeligheid en aandacht voor het detail: hij is geïnspireerd door en geworteld in het Zeeuws-Vlaamse land, een man op de grens tussen noorden en zuiden. Bij hem wordt natuurbeleving klank. Zijn oorsprong klinkt in al zijn gelaagde liedjes door.
In deze quarantainetijd word ik veel geconfronteerd met regels en dreigende boetes, voorschriften terwille van veiligheid van ons allemaal. Dit is te begrijpen, al valt het niet mee. Deze regels zijn als de hygiënevoorschriften in de Thora, over rein en onrein. Zinnig en uit respect voor het heilige van het leven, het bloed dat vol passie door ons aller aad'ren stroomt.
Deze voorschriften zijn anders dan de eikenhouten regels en de het leven en groei remmende 'vastigheden', waaraan mensen in de storm van veranderende tijden zich vastklemmen. Alsof hun leven er vanaf hangt!
Zolang de regels van buiten naar een mens toe moeten komen en die hem vastheid, basis en verworteling moeten bieden in leven en geloven, is het in mijn gevoel armoe troef. Als de verworteling in de diepe liefde voor God en het leven zelf gegroeid is, kunnen de takken vér reiken: dan kan het leven zich alle kanten op ontwikkelen en wordt je niet zomaar omver geblazen! Waar weinig bomen zijn en alle wortels in zilte klei nog jong zijn, daar moet je je poten wel zelf stevig in de klei zetten om niet omver geblazen te worden. Ik zie liever mensen zélf groeien zoals bomen, diep verworteld in God dan groei en verandering mijdend regels in stand houden. Dan kun je mee bewegen in de storm van de veranderingen, of ze nu vanuit de cultuur komen of van een onzichtbaar geniepig monstertje dat zich vermomt als biermerk.
Om met Broeder Dieleman te spreken: 'de liefde is de eerste wet'. Van wie zou hij 't hebben?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten