Op Netflix is het eerste seizoen van de serie ‘Messiah’ te vinden. In de serie komt vanuit Syrië een man wereldwijd in de media, die messiaanse trekjes heeft. Een donkere jonge man van ongeveer 30. Hij blijkt van christen-Joodse afkomst, al duikt hij op in Syrië en spreekt hij Arabisch. Syriërs zien hem, als rechtgeaarde Sjiieten, als de teruggekeerde Isa, Arabisch voor Jezus. Ze noemen hem daarom ‘Al Masih’, Arabisch voor ‘de Messias’.
Sjiieten vormen een minderheidsstroming in de Islam, die sterk toekomstgericht leven, in de hoop op de terugkeer van de opvolger van Mohammed. Zij leven met een toekomst-droom van een verlosser, die zal ingrijpen. In ‘Messiah’ wendt Al Masih een zandstorm af van Damascus, die anders iedereen zou verzengen. Door de zandstorm wordt ook de belegering van Damascus door ISIS afgeblazen.
In die zin is deze interventie, de tussenkomst van Al Masih, een dubbele verlossing.
Syriërs beginnen Al Masih te volgen en een stroom van jong en oud volgt hem de woestijn in. Weg van de overheersing en gevaren door ISIS. Als een Mozes leidt Al Masih zijn volk. De tocht eindigt bij de Syrisch-Israëlische grens. Al Masih wordt ondertussen tot stilstand gebracht, voor hij mét zijn volgelingen de grens over kan steken, Israel in. Het beloofde land. Hij wordt als terrorist, als fanaat gezien en met wapens op afstand gehouden. De prikkeldraad-versperring staat huizenhoog tussen hem en zijn volgelingen aan de ene kant en de Israëlische militairen aan de andere kant in. Pas na verloop van tijd dringt door, hoezeer de stroom van de Masih volgende Palestijnen, zo blijkt, zonder water en eten zitten en levensgevaar lopen.
Terugkeer naar Syrië is de volgelingen zonder water en voedsel onmogelijk, maar Israel in kunnen ze ook niet! Een humanitaire ramp is op handen. Dan mogen hulporganisaties toch mondjesmaat water en voedsel verstrekken. Ineens is echter Al Masih verdwenen. Dit verdeelt na een tijd zijn volgelingen: was hij een valse Messias? De meest gelovige volgeling blijft op een gegeven moment alleen achter bij de grens, de rest trekt naar Jordanië weg. Al Masih duikt vrijwel direct er na op in Jeruzalem.
Inmiddels is de CIA en de Israëlische politie hem op het spoor; de handen worden hier en daar ineen geslagen om Al Masih op te pakken, die als een onruststoker wordt afgespiegeld. In Jeruzalem loopt Al Masih ineens over het tempelplein, dat uitsluitend Arabisch gebied is. Tussen de biddende moslims loopt hij ongestoord naar Mohammeds laatste plek, de gouden koepel die een gedenkteken voor Mohammed is, van verre de blikvanger van Jeruzalem.
Als Israëlische militairen op de trappen naar boven jacht op Al Masih maken, sterft een jongen door een verdwaalde kogel. Al Masih raakt hem aan en de jongen komt weer tot leven! Natuurlijk staan mensen met hun mobieltjes er boven op. De jongen en zijn familie moeten schuilen voor alle aandacht. Daarmee groeit de mythe rondom Al Masih alleen maar. Zowel onder moslims als onder christenen groeit zijn aanhang en de hoop, dat hij de beloofde, komende Messias zal zijn. Onder Joden is alleen scepsis en cynisme.
Terwijl in Israel naar Al Masih gezocht wordt en hij uiteindelijk gevangen gezet wordt, duikt Al Masih vervolgens op in de VS. Is hij op eigen kracht uit de gevangenis ontsnapt? Heeft iemand hem vrijgelaten en wie? Het onderzoek loopt steeds achter de feiten aan.
In de VS duikt Al Masih naast een pubermeisje op, dat - opnieuw in een storm, een tornado - een schuilplaats zoekt in een tunnel. Hij redt haar, volgens haar zeggen, en later op een brug bij een suïcide-poging opnieuw. Het meisje is de dochter van een predikant, die de wanhoop nabij is. De predikant is tijdens de tornado bezig zijn eigen kerk in de brand te steken. Terwijl om de kerk heen alle gebouwen door de tornado met de grond gelijk gemaakt worden en auto’s omgezwiept worden, blijft de kerk als enige gebouw fier rechtop staan. De vrouw van de predikant weerhoudt haar man, na zijn in de weer zijn met een benzineblik te hebben gezien, om daadwerkelijk de kerk vlam te laten vatten. Dat is maar goed ook!
Als hun dochter terugkeert met haar ‘redder’, is de predikant, een labiele man, enorm onder de indruk en schiet in de rol van volgeling van Al Masih én pastor voor allen, die in het stadje óók Al Masih gaan volgen. Vanuit het hele land komt een stroom volgelingen, waaronder vooral hippies en zieken, op gang die in het verwoeste stadje hun tenten opslaan of in hun hippie-busjes slapen. Het verwoeste stadje is een merkwaardig toneel geworden. De sfeer van Woodstock lijkt weer te zijn herleefd. Peace and love! Op een gegeven moment geeft Al Masih aan de predikant de keus om uit het stadje weg te trekken mét alle volgelingen. Zonder te weten waarheen stapt de predikant met zijn vrouw en dochter én Al Masih in zijn bus en gaat rijden, gevolgd door een enorme rij volgauto’s en politiewagens.
Op een kruispunt kan de predikant verder westwaarts de Amerikaanse Bible belt op rijden óf oostwaarts en komt even de plaatsnaam ‘Waco’ in beeld. De plaats waar ooit een sekte massaal zichzelf, elkaar doodde.
Daar ergens wordt een stop gemaakt, waarbij de dochter van de predikant Al Masih met haar mobiel op de foto zet: vóór een signpost. De letters DC zijn nog net in beeld. De foto gaat via haar account rond en haar eigen volger-aantal stijgt tot gigantische hoogte, wat het pubermeisje een gevoel van zingeving aan haar saaie leven bezorgt. Zij gelooft!
Terwijl de tocht vervolgd wordt, blijken alle media er inmiddels vanuit te gaan, dat Al Masih naar Washington DC wil. In Washington ontstaat uiteindelijk een enorme file, die tot stilstand komt voor het monument. Ieder stapt uit en Al Masih loopt na een korte speech over het water van een vijver naar de overkant. Zelfs CIA en Israëlische politie staat met open mond toe te kijken en de beelden gaan vanaf mobiels de hele wereld over. De suggestie dat hier de Messias is, is sterk. De CIA zet ondertussen het eigen onderzoek voort en ontdekt, dat Al Masih eigenlijk Payam heet, een broer heeft, in Iran is opgegroeid als zoon van Joods-Christelijke ouders, die vroeg overleden en door een oom daarna is opgevoed, die illusionist was. Daarnaast heeft de Iraniër Payam ook kort in de VS gestudeerd bij een professor, die als staatsgevaarlijk is vervolgd door de VS en zich in Rusland heeft gevestigd. Deze professor, bekend van zijn boek met radicale ideeën, blijkt zijn ideeën te hebben ontleend aan een scriptie van Payam. Zelfs de Amerikaanse president komt in de ban van Al Masih.
Als Al Masih gevraagd wordt voor een evangelische tv-show (dienst), stemt hij toe, maar vóór hij het podium opstapt, blijkt hij via de achterdeur te zijn verdwenen en tussen twee mannen in een onbekende auto te zijn weggereden. Het is de Israëlische politie, die na tussenkomst van de vice-president van de VS, Al Masih ontvoert en per vliegtuig naar Israel afvoert om in een donkere cel opgesloten te worden. Het vliegtuig wordt echter boven de middellandse zee opgeblazen en zo lijkt het verhaal van Al Masih te eindigen, wat mensen betreft.
De laatste beelden van de eerste serie zijn, dat tussen de brokstukken van het vliegtuig en de lijken, Al Masih zich over een Israëlische militair buigt, die vervolgens tot leven komt. Deze ziet daarna Al Masih een andere militair tot leven wekken, die zijn hand kust.
Is Al Masih dood geweest en tot leven gekomen, waarna hij ook anderen tot leven wekt? Of is hij - wonderlijk genoeg - niet omgekomen? Zal de Israëlische militair zijn cynisme overwinnen en zich ook overgeven?
Als kijker ontsnap je niet aan de suggestie, dat hier de Messias is. Ondanks momenten waarop je je afvraagt: waarom zou een Messias dit doen? Eén daarvan is het moment dat Al Masih een hond uit z’n lijden verlost. Door hem dood te schieten. Een Messias met een geweer? Een Messias die zich met dieren bezighoudt? Al is het op aanvraag van een jongen..
Een schepsel uit zijn lijden verlossen is, zoals hoe ik de Messias in de Bijbel tegenkom, een voor de hand liggende daad van barmhartigheid. Maar dit kan op twee manieren: door het schepsel te genezen of inderdaad door het leven van het schepsel te beëindigen. In de Bijbel komt echter de dood nooit als een ‘verlossing uit het lijden’ uit de hand van de Messias.
En de Messias in de Bijbel spreekt wel over dieren, bijvoorbeeld over vogels; maar hij neemt hen als voorbeeld voor mensen.
Ook het moment dat Al Masih over het water loopt, is gek genoeg zo’n twijfel-moment: wat was het nut van dit ‘wonder’ op dat moment? Er was geen aanleiding, geen doel voor deze daad. In de Bijbel loopt Jezus niet zomaar over water, omdat hij het warm had, er zin in had of gewoon ‘omdat het kan’. Hij loopt naar zijn vrienden toe, die op het water in nood verkeren; met het doel dat zij Hem vertrouwen.
In ‘Messiah’ lijkt Al Masih een aantal keer ‘Jezus’ dingen te doen om alleen de suggestie, dat hij de Messias is, te wekken. In dat opzicht snap je meteen, hoe kloppend de ontdekking van de CIA is, dat Payam is opgevoed door een illusionist.
De CIA agente die het onderzoek doet, is zelf van Joodse afkomst. Een openstaande, prikkelende vraag is, hoe zij in de vervolgserie zal omgaan met de ‘feiten’, die voor wie ook maar multi-interpretabel zijn. Haar eigen vader was volgens haar altijd een glasharde egoïst. Maar deze raakt in de ban van Al Masih en ervaart voor het eerst verbinding, op z’n oude dag. Je kunt met je eigen ogen wonderen waarnemen en onder de indruk raken van woorden en daden van deze de religies overstijgende jongeman en tegelijkertijd in hem een staatsgevaarlijke godsdienstfanaat zien. Net als in Jezus’ tijd gebeurde met wie ook maar met Jezus te maken kreeg.
Er blijven twee kanten aan éénzelfde zaak. Dit dubbele roept ook de vraag bij mij op: is volgen en volgeling zijn kritiekloos? Kun je ook kritisch volgeling zijn? Ja juist, denk ik dan. Dat is menselijk en zoals mensen geschapen zijn.
Was Jezus zelf juist vaak niet kritiekloos Zichzelf, aanwezig in allerlei misstanden van zijn tijd? Heeft Hij het ooit vóór dieren opgenomen en zich tégen dierenmishandeling uitgesproken? Heeft Hij het af en toe voor een slaaf of vrouw opgenomen, voor een samaritaan of buitenlander, maar dit ooit tot mensenrechten verwoord of tot politiek programma gemaakt? Heeft hij ooit aanleiding gegeven met z’n opmerkingen over vogels tot een partij voor de dieren? En met zijn opmerkingen over lelies en vijgenbomen tot een Groen links? Nee. Heeft hij zich ooit voor Katholicisme of Protestantisme uitgesproken? Nee, dit zijn anachronismen, als je het over Jezus hebt. Ook Al Masih spreekt zich niet vóór Sjisme of Soennisme uit, vóór Joden of Moslims of christenen. Hij houdt mensen wel een spiegel voor en zet hen voor Gods aangezicht. In die zin is de serie er één die je aan het nadenken zet. En dat is goed. Laat je maar confronteren! Wat mijzelf het meest confronteerde, was dat ik als Protestant kippenvel kreeg van herkenning in de predikant, die weer hoop kreeg, na zijn geboycotte wanhoopsdaad zijn kerk in de fik te steken en die herkenning veel minder ervoer bij de hoop die Moslims ervoeren in hem 'Al Masih' tegen te komen.
