'Jesus Revolution' is een film die half februari 2024 op Netflix gepubliceerd is, uit 2023. De film gaat over de 55 jaar oude Jezusbeweging en trok mijn aandacht. De Jezusbeweging waaide vanuit de VS ook naar Nederland over.
Deze actuele release komt samen met het 50jarig jubileum van de musicalverfilming ‘Jesus Christ superstar’ en de recent in Nederland draaiende remake van de musical: 1973-2023.
Juist in deze tijd voor Pasen 2024 houden beiden mij bezig. In 1975 was ik als puber enorm onder de indruk van de muziek van ‘Jesus Christ superstar’, al zag ik de musicalverfilming pas vele jaren later. Ik kende de muziek via mijn vader, die als godsdienstleraar de film in verband met zijn werk in de bioscoop ging zien. We praatten erover thuis; er verschenen allerlei vlugschriftjes die beïnvloedbare pubers aan het denken probeerden te zetten over wie voor hen Jezus was: een superheld, een ster of de verlosser?
De muziek en het verhaal, vanuit Judas’ oogpunt geschreven, hielden mij als puber diep bezig. Ik was als christen opgevoed, met het standaardverhaal vanuit de Bijbel: de Jezus in het Nieuw testament was een zachtaardige God in mensgedaante. Hij werd verraden, verloochend, verlaten door zijn eigen vrienden, namens de mensheid en stierf aan het kruis, zich zelfs door God verlaten voelend.
Dit beeld kreeg later voor mij veel meer lagen, maar dat Jezus aan zijn eigen goedheid ten onder ging, zich liet offeren, was kortweg het verhaal waarmee ik christen was. De clash tussen het verhaal in de rockopera vanuit Judas’ slachtofferrol en de Nieuwtestamentische versie bezorgde me wel vragen, waar ik mee bezig was maar me niet m’n geloof in de Jezus van het NT ontnamen. Ik vond beide versies wel inleefbaar, als verhaal ‘sterk’.
Ik vermoed, dat het geen enkele schrijver, componist of producent om iets anders dan een ‘sterk verhaal’ ging. Alle elementen voor spanningsbogen en tragiek liggen voor het oprapen. Beide, zowel de Jezusbeweging die in Californië startte als de musical ‘Jesus Christ superstar’ontstonden in de hippie-cultuur. Nu ik me er weer in verdiep: in de hitte van de woestijn, aan de Dode Zee en Californië, de golf van San Francisco. Geweldige natuur ... vast bijdragend aan de verhitte gemoederen rond ‘Jezus’.
De schrijvers van de musical, componist Andrew Lloyd Webber en tekstschrijver Tim Rice, brachten de rockopera al in 1970 uit. Zij waren beiden Britten, curieus genoeg als je bedenkt, dat de wortels van de hippiecultuur en de Jezusbeweging in de VS liggen.
De Jezus-partij in hun rockopera werd gezongen door Ian Gillan, zanger van hardrockband Deep Purple. Zijn vrouwelijke tegenspeler, Maria Magdalena, werd vertolkt door Yvonne Elliman. Zij werkte ook aan de musicalverfilming mee, in tegenstelling tot Ian Gillan. In deze versie vertolkte Ted Neeley de Jezuspartij; een rol waarmee hij nog steeds, 50 jaar in theaters optreedt.
Wat me bijblijft en opvalt, is dat de figuur van ‘Jezus’ mensen in allerlei perioden zo bezighoudt, vriend en vijand zo te zeggen. Daarnaast raakt me in deze periode de hippie-versie want ik heb zelf de Jezusbeweging meegemaakt, in zijn uitwaaieringen en gevolgen.
Ik was tiener toen de Jezusbeweging ontstond, twintiger toen ik theologie studeerde en maakte toen als jongerenwerker veel jongeren mee, die ergens geraakt waren door Jezus en in de war raakten van al die versies, visies, menselijke vertolkingen, ook van ‘door Jezus’ aangeraakte profeten en genezers.
Goeroes waren er velen in de seventies en eighties: mannen die met charisma en grote verhalen volgelingen wierven, bewegingen op gang brachten die vervolgens uitwassen kregen. Ik zag jongeren in twijfel raken over hun geloof of zoektocht ernaar, omdat vooral goeroes en dat waren altijd mannen zelf van het padje raakten en hun menselijke neigingen naar machtswellust, geldlust, seksuele lust religieus vermomden en kwetsbare mensen misbruikten of in de war brachten. Religieuze manipulatie: ik was er later druk mee als programmamaker bij tv; als redactie wilden we deze vorm van manipulatie, misbruik ontmaskeren en de slachtoffers ervan een hart onder de riem steken, hen helpen uit de war te raken. Ook als docent deed ik veel jaren een duit in dit zakje: keer terug naar de basisversie, wat er in de bronnen staat. Ook al weet ik als theoloog, dat de bronnen uit meer mondelinge overleveringen ontstaan zijn.
Wat houd ik na al die jaren van de Jesus'tijd' over? Jesus Christ Superstar is geëindigd als een desillusie, een in de woestijn verdampt hippie-ideaal van een ideaalgoeroe en nieuwe ideaalsamenleving…?
Voor mij is het nog net zo intrigerend als toen, toen de Jezusbeweging rond 1970 ontstond, dat zoveel jongeren (net als ik) zoekend waren in een veranderde cultuur en wereld. In mijn tienerjaren en adolescentie was er ‘een generatiekloof’, een groot cultureel verschil tussen de cultuur van mijn ouders generatie en de mijne: ik was als oudste een echte zoeker, breker met de cultuur van m’n ouders. In ieder geval in muziek: ik ging gitaar spelen, bij een jongerenbeweging, verwant aan de Jezusbeweging: Youth for Christ. En dag en nacht was ik bezig met hard rock, new wave, symfonische rock, folk, pop in het algemeen. Voor school las ik literatuur van ‘nu’, al was ik ook geacht de klassieke literatuur te lezen in Engels, Frans en Duits, naast Nederlands, zelfs in Grieks en Latijn. Geen wonder dat ik voeling nodig had met m’n eigen generatie. De generatiekloof en die overbruggen vroeg veel van mijn energie: om mijn muziek te mogen luisteren en mijn films en series te kijken en te struinen, rond te dwalen in m’n eigen wereld. Als twintiger was ik bezig meer van de wereld te zien, te reizen, overal mensen te spreken, tussen mezelf en anderen bruggen te slaan. Engeland, Oostenrijk, Frankrijk, Griekenland, (Kreta), Israël, Brazilië.
Zoeken was een klus, ontdekken mooi en aan beleven had ik dagwerk. De Jesus-beweging overbrugde voor veel jongeren als ik de kloven tussen ‘onze’ cultuur en de oude verhalen. Het was een brug en daarmee een redding; maar aan de uitwassen had ik geen behoefte.
Ik had nog veel meer werk aan mezelf te doen, veel te ontdekken en op z’n plek te krijgen…
Ik kon wel meemaken, dat liefde het antwoord was (love & peace, no war!); maar had nog geen invulling, diepte, kader voor mezelf voor ‘liefde’, hoe Gods liefde en zelfliefde voor mij zich tot elkaar verhouden. Ik kende mezelf nog niet. In mij waren deuren voor mezelf nog gesloten.
Ik herkende me in hippies, de jongeren van m’n eigen tijd, in het zoeken, gevoel van ontworteld zijn in een gewelddadige wereld die om geld en macht draait. Ook ik was niet genoeg in contact met mezelf, leefde m’n eigen leven niet, was te vaak verhuisd en daardoor ontworteld en van de ene in andere bodem gepoot. Ik was het meest thuis en geworteld in God en Gods liefde, dus was de Jezusbeweging voor mij globaal herkenbaar. Mijn ouders leefden het geloof zelf ook, dus klopte mijn jeugd in dat opzicht. M’n vader vond trouwens zelf in de Jezusbeweging ook veel: Vaderliefde voor een wees, als jongere.
Zelf zocht ik niet in drugs, wel in muziek; vaak genoeg een trip. Tegelijk verbond muziek maken me met anderen, bij YfC, in Engeland met allerlei jongeren uit heel Europa (allemaal vrijwilligerswerkers), op Kreta, in Israël. Klezmer spelend op straat, Ierse folk, spirituals en ballads spelend.
Zo komt in de Jezusbeweging veel van m’n jonge jaren terug en blijkt het zeker de start van mijn leven gestempeld te hebben.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten